In Bijbelse tijden was gastvrijheid erg belangrijk. Het ging verder dan goede manieren, gasten hadden er eigenlijk recht op. Wanneer je op reis ging nam je risico’s. Je kwam in vreemde omgevingen en was overgeleverd aan wie je onderweg tegenkwam. Het was daarom niet vreemd dat mensen niet alleen of in kleine groepen reisden, maar juist in georganiseerde karavanen die vertrouwde handelsroutes volgden. Met meer mensen was je minder kwetsbaar.
Reizen is niet altijd een keuze en het kan jezelf ook overkomen dat je een langere reis moet gaan maken. Dan wil je ook graag onderweg geholpen worden. Daarom moest je reizigers altijd helpen door ze gastvrij te ontvangen en ze eten en drinken aan te bieden. Wellicht speelden ook andere motieven een rol, want reizigers brengen verhalen met zich mee over verre onbekende gebieden.
In de Bijbel zie je dergelijke gastvrijheid al in Genesis terug, wanneer Abraham drie vreemdelingen ontvangt en meteen ook opdracht geeft om voor hen heerlijke gerechten klaar te maken. Het mag duidelijk zijn dat zo’n ontmoeting niet even een uurtje duurde, maar juist voor langere tijd en wellicht ook als overnachting.
Een andere, maar bijna bizarre gastvrijheid speelt even later, wanneer twee van de drie vreemdelingen door zijn gereisd naar Lot, die op dat moment in Sodom leeft. Wanneer de stadsbewoners vragen om de vreemdelingen aan hen uit te leveren, weigert hij dat en biedt hij nog liever zijn dochters aan, dan dat hij de gastvrijheid voor de vreemdelingen opgeeft.
In 1 Koningen ontvangt Elia zelfs gastvrijheid bij een weduwe, iemand die het destijds niet al te breed zal hebben gehad. Zelfs zij maakt ruimte voor een gast, zelfs al moet het gebeuren met het laatste eten wat ze heeft. Ze geeft haar probleem aan, maar weigert de gastvrijheid niet. Deze bijna fatale gastvrijheid aan haar gast wordt een vitale gastvrijheid die haar in de schoot wordt geworpen. Niet alleen raakt de meel en de olie niet meer op, maar zelfs als haar zoon sterft, wordt deze weer tot leven gewekt.
Maar het weigeren van gastvrijheid kan grote consequenties hebben volgens Hebreeën 13: 2: “Houd de gastvrijheid in ere, want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen.” Die engelen zou je toch niet willen missen als ze bij je voor de deur staan. Kijk naar het verhaal van Abraham en wat die engelen met hem bespreken.
Tegenwoordig zijn mensen in het Midden-Oosten nog steeds heel gastvrij. Als je bij hen op bezoek komt, krijg je meteen koffie en iets lekkers aangeboden. Als je beker leeg is, wordt hij direct bijgevuld. Totdat je aangeeft dat je niet meer hoeft.
Overigens kun je niet alleen in het Midden-Oosten, maar ook bijvoorbeeld langs pelgrimsroutes in Europa dergelijke gastvrijheid tegenkomen. Het gaat wellicht niet zover dat alles voor je wordt verzorgd, maar een maaltijd en een bed wordt in ieder geval voor je geregeld.